Generał
Oliver Cromwell nie jest postacią, którą Irlandczycy darzyliby
szacunkiem. W roku 1649 na zlecenie angielskiego parlamentu Cromwell
przy użyciu Armii Nowego Wzoru przeprowadził krwawy najazd na Irlandię
aby ją ostatecznie i całkowicie Anglii podporządkować.
W ciągu czterech lat praktycznie cała Irlandia została zajęta.
Wszystkie fortece zostały zdobyte, punkty oporu zostały rozbite,
klasztory spalone lub zamienione na koszary. Wojsko zarekwirowało
olbrzymie połacie gruntów. Dla Irlandczyków Cromwell stał się okrutnym
rzeźnikiem katolików a dla Anglików - bohaterskim obrońcą wiary protestanckiej.
Mural w Belfaście
Po
zakończonej misji, w 1653 roku Oliver Cromwell patrząc na dzieło
zniszczenia, którego był autorem postanowił, że pora zrobić jakieś mapy
tej dzikiej krainy po której błąkają się rzesze wygłodniałych
zakonników, ubogich katolików i owiec. Do tej pory nie było żadnych
dokładnych map Irlandii a żołnierze Cromwella wysadzeni na irlandzki
brzeg dostali proste rozkazy: mieli iść przed siebie, palić, rabować i
zabijać aż dojdą do drugiego końca wyspy. I tak we wszystkich
kierunkach.
Courtesy Clare County Library
Zadanie
stworzenia dokładnych map otrzymał dobrze zapowiadający się angielski
naukowiec William Petty. Cromwell lubił szybkie działania, więc Petty
również musiał się spieszyć. Zaprojektował i wykonał proste urządzenia
pomiarowe pozwalające obliczać odległości i różnice poziomów. Opracował
kierunki wykonywania pomiarów oraz sposób ich zapisywania. W końcu
przeszkolił około tysiąca żołnierzy do tej pracy. Celem całej tej pracy
było zrobienie jak najdokładniejszych planów podbitych terenów, więc na
mapach miały znaleźć się góry, rzeki, bagna i pastwiska, drogi oraz
przede wszystkim dotychczasowe posiadłości brytyjskiej szlachty (barony) oraz granice parafii (parish) - ówczesne jednostki administracyjne.
Courtesy Clare County Library
Dokonywanie
pomiarów i obserwacji okazało się dość ciężką pracą. Wybrani na
mierniczych żołnierze najczęściej poruszali się dwójkami lub trójkami i
zdani byli na własne siły. Zimowa aura nie sprzyjała pomiarom bagnisk,
torfowisk i górskich terenów, miejscowi nie byli zbyt gościnni a czasem
wręcz wrogo nastawieni. Po trzynastu miesiącach wysłannicy jednak
wrócili z zapiskami i pierwsze dokładne pomiary Irlandii zostały
ukończone. William
Petty na ich podstawie wykonał dziesiątki arkuszy najdokładniejszych
jak do tej pory map Irlandii, które odebrał od niego generał Cromwell -
już jako nominowany przez angielskiego króla Lord Protektor Irlandii.
Courtesy Clare County Library
Pomiary
Petty’ego znane są pod nazwą Down Survey a jego mapy oglądać można dziś
w wielu irlandzkich muzeach. Za swoją pracę Petty otrzymał
wynagrodzenie w wysokości 9 tysięcy funtów oraz 30 tysięcy akrów w Kenmare na zachodzie Irlandii. Po wykonaniu map William Petty stał się w Anglii dość sławną i poważaną osobą. Wkrótce potem został jednym z założycieli pierwszego na świecie towarzystwa naukowego – The Royal Society w Londynie. A generała Cromwella Irlandczycy nienawidzą do dziś.