Pierwsze mapy Irlandii

Generał Oliver Cromwell nie jest postacią, którą Irlandczycy darzyliby szacunkiem. W roku 1649 na zlecenie angielskiego parlamentu Cromwell przy użyciu Armii Nowego Wzoru przeprowadził krwawy najazd na Irlandię aby ją ostatecznie i całkowicie Anglii podporządkować. W ciągu czterech lat praktycznie cała Irlandia została zajęta. Wszystkie fortece zostały zdobyte, punkty oporu zostały rozbite, klasztory spalone lub zamienione na koszary. Wojsko zarekwirowało olbrzymie połacie gruntów. Dla Irlandczyków Cromwell stał się okrutnym rzeźnikiem katolików a dla Anglików - bohaterskim obrońcą wiary protestanckiej. 

  Mural w Belfaście

Po zakończonej misji, w 1653 roku Oliver Cromwell patrząc na dzieło zniszczenia, którego był autorem postanowił, że pora zrobić jakieś mapy tej dzikiej krainy po której błąkają się rzesze wygłodniałych zakonników, ubogich katolików i owiec. Do tej pory nie było żadnych dokładnych map Irlandii a żołnierze Cromwella wysadzeni na irlandzki brzeg dostali proste rozkazy: mieli iść przed siebie, palić, rabować i zabijać aż dojdą do drugiego końca wyspy. I tak we wszystkich kierunkach.

  Courtesy Clare County Library

Zadanie stworzenia dokładnych map otrzymał dobrze zapowiadający się angielski naukowiec William Petty. Cromwell lubił szybkie działania, więc Petty również musiał się spieszyć. Zaprojektował i wykonał proste urządzenia pomiarowe pozwalające obliczać odległości i różnice poziomów. Opracował kierunki wykonywania pomiarów oraz sposób ich zapisywania. W końcu przeszkolił około tysiąca żołnierzy do tej pracy. Celem całej tej pracy było zrobienie jak najdokładniejszych planów podbitych terenów, więc na mapach miały znaleźć się góry, rzeki, bagna i pastwiska, drogi oraz przede wszystkim dotychczasowe posiadłości brytyjskiej szlachty (barony) oraz granice parafii (parish) - ówczesne jednostki administracyjne.

  Courtesy Clare County Library

Dokonywanie pomiarów i obserwacji okazało się dość ciężką pracą. Wybrani na mierniczych żołnierze najczęściej poruszali się dwójkami lub trójkami i zdani byli na własne siły. Zimowa aura nie sprzyjała pomiarom bagnisk, torfowisk i górskich terenów, miejscowi nie byli zbyt gościnni a czasem wręcz wrogo nastawieni. Po trzynastu miesiącach wysłannicy jednak wrócili z zapiskami i pierwsze dokładne pomiary Irlandii zostały ukończone. William Petty na ich podstawie wykonał dziesiątki arkuszy najdokładniejszych jak do tej pory map Irlandii, które odebrał od niego generał Cromwell - już jako nominowany przez angielskiego króla Lord Protektor Irlandii.

  Courtesy Clare County Library

Pomiary Petty’ego znane są pod nazwą Down Survey a jego mapy oglądać można dziś w wielu irlandzkich muzeach. Za swoją pracę Petty otrzymał wynagrodzenie w wysokości 9 tysięcy funtów oraz 30 tysięcy akrów w Kenmare na zachodzie Irlandii. Po wykonaniu map William Petty stał się w Anglii dość sławną i poważaną osobą. Wkrótce potem został jednym z założycieli pierwszego na świecie towarzystwa naukowego – The Royal Society w Londynie. A generała Cromwella Irlandczycy nienawidzą do dziś.